Hewlêr ve Kurdistan’ın Güney’i-III
Hewlêr ve Kurdistan’ın Güney’i-III
Selahaddin Eyyubi’nin huzurunda
Program’ın ağır toplarından biri de Selahaddin Eyyubi’nin (Yusuf) doÄŸduÄŸu köyü, Duvin’i ziyaret etmekti. Yol göstericimiz araÅŸtırmacı yazar Abdulxaliq Sersam’ın öncülüğünde engebeli ve tozlu yolları aÅŸarak, Duvin yakınlarında bir zamanlar gümrük kapısı görevini yapan Kaleye vardık. Bu kaleyi detayı ile inceledik. Muntazam bir yol kesen kaleydi. Ä°slam dönemi Azerbaycanı ile Kürdistan’ın diÄŸer bölümlerini ayıran sınırdaydı. Bu kaleden daÄŸa doÄŸru sınırı ayıran bir duvarı görüntüleyen Rehber, oldukça esaslı görüntüler aldı.
BilindiÄŸi gibi Selahaddin Eyyubi (Salāh ad-Dīn Yūsuf ibn Ayyūb), Memlukiler’i paralı asker olarak kullanmıştı. Jerusalem veya Kudüs’ü Haçlılar’dan geri alan kuvvetlerin gövdesini Kürtler oluÅŸturuyordu. Eyyubi, Kürdistan’ın dört parçasında hakimiyet kurmuÅŸ adil bir komutandı. Batılılar onun adalet anlayışına oldukça büyük bir hayranlık duyuyorlardı. Elbette bugünkü anlayışla baktığımızda, BaÅŸkenti Åžam olan, çok milletli, ama dini bir tabana hükmeden bir devleti yadırgarız. Türk, Arap ve Farslar’ın yaptığı da budur. Onlar Eyyubi’yi Kürtlükten uzak tutmak için ellerinden geleni yapıyorlar. Neden? DeÄŸerlerimize sahip çıkmak için elbette. Ama Amed’in, Kuzey Mezopotamya’nın ve Azerbaycan’ın toprakları dile gelse de konuÅŸsa! O topraklar, deÄŸerlerine sahip çık diye haykırarak bizi azarlamazlar mı? Evet bu ÅŸahane tarih abidesinin karşısında olmanın derin hazzını yaÅŸarken üzüntü verici reddiyeleri de yaÅŸadık.
Biraz gerideki mezarlığı ziyaret etmek, tam bir tarih ziyafetine konmakla eÅŸti. Mezarlığı daha önceki bir tarihte ziyaret eden RuÅŸen Bilgin ziyaret etmiÅŸ önemli görüntüler almıştı. Bu gidiÅŸimizde Rehber de binleri bulan görüntü ve video film çekimi yaptı. Sn Sersam’ın yol göstermesi ve benim yorumlarımla çekimler hedefe yönelik olarak yapılıyordu.
Mezarlar tipik Kürt-Zerdüşti iÅŸaretleri taşıyordu. Büyükler için 21 ışıklı göneÅŸ motifi iÅŸlenmiÅŸti. 21 ışık Zerdüştilikte Avesta’yı oluÅŸturan 21 kitabı temsil eder. Ä°kinci tip mezarlar güneÅŸ 14 ışıklıdır. Ben bunu Zodiak takımyıldızları (12 toplu küme) ile GüneÅŸ ve Ay olarak yorumladım. Zodiak takım yıldızlarını ilk bulan ZarathuÅŸtra’dır, ki Türkler buna burç diyorlar. Bu takım yıldız kemeri (Zerdüştiler’in kuÅŸanmak zorunda oldukları kemeri) temsil eder.
Daha başka mezarlarda Güneş yedi ışıklı (oklu) olarak yer alır. Bunlar çocuk mezarı olarak kabul görüyor. Yedi ok, zerdüştiliği yanlış yorumlayanların "heptan=yediler" dedikleri Ahura Mazda ve yarattığı altı yardımcısını aynı kefeye koyan sapkın Sasani dönemine ait bir düşüncedir. Bu da mezarların oldukça geç döneme ait olduğunu ve gömme söz konusu olduğuna göre Sasani dönemden bile sapıldığını gösterir.
Kadın mezarları ise mezar taşlarına yontulan göğüslerinden belli oluyor. Yani bu mezarlarda göğüsler kabarık olarak gösterilmiştir.
Mezar taÅŸlarında hançer ve kılıçlar belli bir amaca yönelik olarak iÅŸlenmiÅŸlerdir. Hançerlerin tümü Kurdidir. Kürtler’in babası Mustafa Barzani’nin kuÅŸağına gömülü hançerlerin aynısıdırlar. Fakat kılıçların önemli bir kısmı Arap Kılıcı’dır. Bunları yay biçiminde oluÅŸları ile tanıyoruz. Bu durumda mezarların Arap istilası ile aynı veya yakın tarih dilimine kadar sürdüğünü gösterir. Tabii ki bu konudaki tahliller ayak üstü yapılamaz. Tahlillerden bazıları yerini bulduÄŸu halde, biraz da bencillik ederek, bilgilerin bir kısmını kendimize sakladık. Böylece yeni kitaplarımızdan birine ait malzemeyi dağıtmamış olduk. Åžunu da ekleyelim ki bir tarihi esere bakarken neyi aradığını bilmeyenler tamamen yazılanlar içinde kaybolurlar.
Döndükten sonra namus timsali sayılabilecek bir Kürt iÅŸ adamının yemek davetine gittik. Ä°smini vermek istemediÄŸim bu iÅŸ adamımız ÅŸu anda Barzan dahil, inÅŸa halindeki bir çok esere imzasını atmış durumdadır. GittiÄŸimiz lokanta benim eski hapis arkadaşım Seyfeddin Aslan’a aitti. "Seyfo"nun Hewler’de ÅŸu anda iki lokantası vardır. O güzel yemekleri arasında ben lahmacun’a fit olmuÅŸtum.
2007-06-29
Gorusunuz