Newroz
Belki de ateş altında kutlanacak olan Newroz-2003; Kürdistan Davası'nın şehitlerine, gazilerine, Kürt Halkı'nın şerefinin koruyucuları olan gerilla, peşmerge ve milislere, Kürt Liderler (yaş sırası ile veriyorum); Genel Sekreter Celal Talabani'ye, Başkan Mesut Barzani'ye ve Başkan Abdullah Öcalan'a, sıcak temas şartlarını yaşayan diğer partilerin liderlerine, hapisteki özgürlük mücadelesi tutsaklarına ve cefakar Kürt Milleti'ne kutlu olsun. Tarihin karanlık sayfaları arasından süzülerek gelen ve yüklenen anlam itibariyle Kürtler için ulusal bir direniş bayramı olan 20/21 Mart, söz konusu çilekeş halkın en büyük birleştirici kültürel varlığıdır. Bunun için onu kıskançlıkla korumaları hiç kimse ile paylaşmamaları gerekir. Newroz, Kürtler hariç, hiç bir halkın özel direniş kültürü ile ilgili bir bayram değildir. Hele "Ortadoğu Halkları'nın ortak bayramı" hiç değildir. Ortadoğu'da yaşayan Araplar, Anadolu Türkleri, Asuriler, Lazlar, Ermeniler bu bayramı, baharı karşılayan bir gün olarak dahi kutlamazlar. Sadece, kendileri de Kürt Halkı gibi İrani (yani tarihi ariana veaco, İranvej'li) birer halk olan Farslar, Beluciler ve onlardan MS 1000'li yıllarda etkilenen Ortaasyalı bazı kavimler bu günü yeni yıl anlamında kutlarlar (tatil İran'da iki hafta sürer).. Ama onu bir ulusal bayram, bir direniş günü olarak kutlayanlar sadece Kürtler oluyor. Hiç kimse, tarih tarafından yargılanmayı göze almadan, dar politik amaçlar uğruna, sıkı enternasyonal dayanışma sağlama hesabı ile de olsa Kürtler'i biribirine bağlayan bu son büyük kültürel mirası başkalarına peşkeş çekemez.. Üstelik Türk ve Arap devlet yönetimlerinin çok kez kanlı bir şekilde Newroz kutlamalarına saldırdıkları bilindiği halde hala nasıl, "Newroz Ortadoğu Halkları'nın ortak bayramıdır" deniliyor, anlamak mümkün değil..
Evet, Newroz'un bir Kürt Bayramı, Kürtler'in direniş günü olduğunu MS 600'lü yıllardan beri yazılanlardan biliyoruz. Bu bayramı kutlamak için istilacılarla nasıl mücadele ettiklerini bizzat istilacıların kendi kalemlerinden anlıyoruz. Ülkeleri Halife 'Umar döneminde, Arap-İslam istilasına uğradığında Kürtler müthiş bir direniş sergilemişlerdi, ama sonuçta yenildiler. Galip komutan al-Yaman, Athurpatakan'ın (Adherbaijan'ın) tümüyle Kürt olan halkı ile 800.000 dirhem karşılığı bir antlaşma yaptı (Tritton, 1930). Bu antlaşmaya göre Araplar; Kürtler'den hiç kimseyi öldürmeyecek, işkence etmeyecek, onları hapsetmeyecek, hiçbir Ateş Mabedleri'ni yakmayacaklardı. Fakat antlaşmanın en önemli maddesine göre ülkenin yeni efendileri, Kürtler'in açıktan açığa, aralarında en baş yeri kaplayan Newrozları dahil, bütün festivallerini kutlamalarına karışmayacak, onların bu festivaller boyunca ulusal danslarını sergilemelerine karşı çıkmayacaklardı (Baladhuri, Futuh ul-Buldan).
Newroz'dan, Ağrı Direnişi Lideri İhsan Nuri Paşa'nın; 'Kürtler'in Kökeni' adlı yapıtında naklettiğine göre (1955), İranlı İslam yazarlarından Ömer Hayyam (1047-1122), 'Newrozname' adlı eserinde bir kaynak düzeyinde kabul edilecek kadar güçlü ve delil sayılabilecek kelimelerle bahseder. Hayyam'ın kaydettiğine göre Kürt Feridun'un Dahhak'ı esir ettiği günü Kürtler; O Hükümdar'ın İran'ı söz konusu zalimin şerrinden kurtardığı bir gün olarak kabul ederler. Bütün dünyada hala saygı duyulan bu Fars yazarı böylece Kürtler'in o günü bayram ilan ettiğini (başka sözlerle de olsa) net bir şekilde kaydediyor.
Çoğu insanımızın bildiği gibi, Firdowsi, Şehname'sinde newroz'un bütün figürlerini, yani Dahak (Aji Dahaka), Kawa (Kava, Kavi), Feridun (threatoana) gibi figürleri sayar ve olaydan sonra Kürt halkı'nın doğduğunu anlatır. Ama isim olarak "Newroz"dan bahsetmez. Bu figürlerin Kürtler'le bağlantısı Newroz-Kürt bağlantısı için en somut delillerden biridir.
İ N Paşa'nın daha ilerde kaydettiğine göre, Eli Esger Şemin Hemedani'nin 'Kürd' adlı eserinde kaydedildiğine göre; 'Kuzey İran Kürtleri arasında 'Kurdi' adıyla bir bayram vardır. Aynı eserde, Şehname'de de kaydedildiği gibi, bu bayram, Feridun'un 'Dahhak denilen (yabancı-NB) bir hükümdarın zulmuna son vermesine ait törenlerdir' deniliyor.
Yine İhsan Nuri Paşa'dan; Morier'in, bundan 200 yıl önce, her 31 Ağustos günü Demavend Halkı'nın, İranlılar'ın Dehak zulmundan kurtuluşunun anısına bayram yaptıklarını ve bu bayrama 'Cejna Kurdi' dediklerini nakleder.
Önemli Kürt Beyi ve tarih yazarı Bitlisli Şerefxan, Şerefname adlı yapıtında 'Kürtler'in kökeni'ni araştırma çerçevesinde Newroz'un iki önemli figüründen bahseder; Dahhak ve Cemşid. Bunların izini Newroz Menkibesini esas alarak sürer ve nihayet olayı Kürtler'in ortaya çıkmasına bağlar. Dahhak'ın adını parantez içinde 'Bivrasp' (Arapça'da p=b ve genellikle Hint-Avrupa dillerinde B-V geçişi açıktır) olarak sunar.
Bundan üçyüz yıl önce Ehmedê Xanî, Mem û Zin gibi Kürt Milliyetçiliği'nin ilk kez formüle edildiği eserini Newroz'la başlatmışsa bu rastlantı sayılmaz. Neden eser bu Büyük Kürt Edibi'nin dini kişiliğine daha uygun düşen Ramazan veya Hacı Bayramı ile değil de Newroz'la başlatılıyor, siyasiler ve onların takipçileri iyi düşünsün!
Avesta'da adı geçen Newroz'un tüm figürleri, "yaşadıkları" coğrafya itibariyle, proto-Kürtler'in yurt edindikleri coğrafyanın sınırları içine yerleştirilmişlerdir. Buna rağmen günümüzde yaşayan Avesta'da Newroz adına rastlayamayız. Bu adın kayıp Avesta sayfalarında yer aldığı muhakkaktır. Ama bu kadarı ile de Newroz-Kürdistan bağlandısı için dolaysız bir kanıt sunmuş oluyor.
Memduh Selim, 20. Yüzyıl'ın ikinci on yılı itibariyle yayınlanan Jîn Dergisi'nin 16. sayısında şunları kaydediyordu (M. Emin Bozarslan'ın transkripsiyonu ile): 'Ulusal günleri yaşatmak hakkımız ve ödevimizdir'. Ardından devam ediyordu: 'Tarihin bize bağışladığı bu haktan yararlanmak ve bu ödevimizi yerine getirmek için, değişik biçimlerdeki özel günlerimizi 'saptamak' (tırnak içine biz aldık) gerekir. İşte tarihçilere ve gençlere elverişli bir inceleme konusu' diyor ve devam ediyordu:
'Kürtler'in, bilinen dinsel özel günlerinden başka ulusal ve toplumsal ne gibi özel günleri vardır? Bunlar hangi tarihsel kaynaklardan çıkmış, hangi kanallardan akıp gelmiştir? Örneğin yılbaşının İranlılar'ın (burada kastedilen Farslardır-NB) Nevruz'u ile ortak olduğu anlaşılıyor; bu nedendir, ya da öyle midir? 'Kawe Bayrağı'nın açıldığı günün özel bir gün kabul edilmesi için Kawe'nin tarihçe Kürt olmasından başka nedenlerden doğmuş sonuçlar yok mudur? 'Kürtler için toplumsal ve ulusal özel günler şunlardır, tarihsel kökleri ve nedenleri bunlardır' demeli, ortaya koymalıdır. Tarihsel bir ulus olmak bakımından özel günlerimizi öğrenmek, bir de o günlerimizi zamanlarında yaşatmak, kendimizi bilmenin yollarından biridir;'uygarlık tarihimizin kökenleri'ne doğru bir giriş bir başlangıçtır.' Bu kadar yüksek sezgi sahibi olan Memduh Selim'i, mitoloji alanındaki araştırmalarımda derinleştikçe, daha iyi anladım. ŞİMDİ DE SIRA SİZDE. Siz de aynı sezgiyi göstererek, yılbaşı kutlamaları ile Newroz-i Kurdî (hey koca Ömer Hayyam, sen dahi siyasilerimizi ikna edemedin) kutlamaları arasındaki farkı artık net olarak görünüz.
Kader mücadelesini kucağımızda bulduğumuz bu yılki Newroz'u daha anlamlı kılmak için, cephede direnen halkımıza her kutlama alanından coşkulu sıcak birer selam gönderiniz. SİZ MORALINIZI YÜKSEK TUTUNUZ Kİ CEPHEDEKİ HALKIMIZA MORAL VERESİNİZ. Bu Newroz, cephe gerisinin cephedekilere selama durduğu, cephedekilerin özgürlüğü nakışladığı bir Newroz olacaktır, kaderin çizildiği sıcak, sımsıcak bir Newroz.. Haydi meydanlara, düşüncenize göre ya bu yılki Newroz'u, özgürlük, demokrasi ve eşitlik temelindeki bir barışı haykırarak, ya da Kürt Milleti'nin kaderini tayin hakkını kullandığı bir yılda cereyan eden bir Newroz olarak görüp savaşın ön saflarında yer alanlara katılma hedefini önünüze koyarak, ama her alanda barışçı bir şekilde kutlamaya..
Gorusunuz