Kitaplarım - Avesta I Vendidad

VII. fargard

I.

1. Zarathuştra Ahura Mazda'ya sordu: ”Ey Ahura Mazda, En Erdemli Ruh, Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Bir adam öldüğünde Drug Nasu (kirletmek üzere) ne zaman onun üstüne atılır?

2. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ey Spitama Zarathuştra, ruh bedeni terk ettiği anda Drug Nasu direkt olarak kuzey bölgesinden, çok öfkeli bir sinek biçiminde, dizleri ve kuyruğunun şekli çıkıntılı, her tarafı kire bulanmış ve en kötü xrafstralara (1) benzer bir şekilde gelir ve (ölünün) üstüne çullanır.”

Açıklama:

(1). Aras Nehri'nde bulunan ve bundahişn'in xrafstra adını verdiği bir tür yılan. Fakat xrafstra zararlı yaratıkların tümüne denir. Buradaki xrafstra leş sineğidir. Bu sineğin iblisî bir yaratık olduğu kabul ediliyordu. Bu yaratık cehennem bölgesi olarak kabul edilen kuzey bölgelerinden gelir ve kovulduğunda yine oraya kaçar.

3. ”Onun üstünde O (Nasu); köpek cesedi görünceye kadar veya onu yiyinceye kadar, leş yiyici kuşlar (cesede doğru) uçuncaya kadar kalacaktır. Köpek onu (cesedi) gördüğünde veya yediğinde, leş yiyici kuşlar ona (cesede) doğru uçtuğunda, çok öfkeli bir sinek biçiminde olan, dizleri ve kuyruğunun şekli çıkıntılı, her tarafı kire bulanmış ve en kötü xrafstralara benzeyen Drug Nasu, kuzey bölgelerine doğru kaçacaktır.”

4. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Eğer bir adam bir köpek tarafından öldürülmüşse veya bir kurt tarafından veya büyü ile (yâtû) veya yapay nefretle [bês (1)] veya bir uçurumdan yuvarlanarak veya kanun gereği veya bir kaatil tarafından öldürülmüşse veya kementle ölmüşse (öldürülmüşse), Drug Nasu (kirletmek üzere) ölümden ne kadar süre sonra gelip onun üstüne atılır?

Açıklama:

(1). Yapay nefret, zehir demektir.

5. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: Ölümden bir vakit (1) sonra, Drug Nasu kuzey bölgesinden, çok öfkeli bir sinek biçiminde, dizleri ve kuyruğunun şekli çıkıntılı, her tarafı kire bulanmış ve kötü xrafstralara benzer bir şekilde gelir ve (ölünün) üstüne çullanır.”

Açıklama:

(1). Müslümanlar'ın vakit ibadetlerini yerine getirmek için kullandıkları gibi, Zarathuştracılar da günü beş vakite ayırmışlardır. Mesela, adam sabah vakti ölmüşse, bu durumda Nasu ”bir vakit sonra”sına rastlayan öğlen vakti gelip onun cesedinin üstüne çullanacaktır.

II.

Bu bölüm; V. Fargard'ın 27.'den 30.'ya kadar olan bölümlerinin aynen tekrarıdır.

6. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı; Sen; Kutsal Biri! Eğer aynı istirahat yerinde, aynı halının üstünde, aynı yastığa (kafa koyan) iki adam veya beş (kişi) veya elli, ya da yüz; (bunlar) biribirlerine (bu kadar) yakınken, kadınlar da (aynı durumda) olabilir; aralarından biri ölürse, Drug Nasu (1) aralarından kaç kişiyi enfeksiyona (Pehlevicede; ”û fsanjin”), bozulmaya, kirlenmeye maruz bırakır?

Açıklama:

(1). Açıklama için bkz; V. fargard, 27. madde.

7. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir rahip (Pehlevice'de; asravan veya Avesta'da; athravan) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer onbirinci (kişeye) ulaşmışsa onuncu kişiyi lekeler.”

Açıklama:

Açıklama için bkz; V. fargard, 28. madde.

”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir savaşçı (Pehlevice'de; aratestar) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer onuncu (kişiye) ulaşmışsa dokuzuncu kişiyi lekeler.”

”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir çiftçi (vastryos) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer dokuzuncu (kişiye) ulaşmışsa sekizinci kişiyi lekeler.”

8. ”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir çobanın köpeği (pasuş-haurva) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer sekizinci (kişiye) ulaşmışsa yedinci kişiyi lekeler.”

”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir ev köpeği (viş-haurva) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer yedinci (kişiye) ulaşmışsa altıncı kişiyi lekeler.”

9. ”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer ölü bir tazı (vohunazga) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer altıncı (kişiye) ulaşmışsa beşinci kişiyi lekeler.”

”Ey Spitama Zarthuştra! Eğer ölü bir genç köpek (tauruna) ise, Drug Nasu çabucak ileriye atılır (saldırıya geçer). (Bu saldırıda) eğer beşinci kişiye ulaşmışsa dördüncü kişiyi lekeler.”

III.

10. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! (Onun üstünde öldüğü) yatağının ve yastığının hangi kısmını Drug Nasu enfeksiyona, kirliliğe ve pisliğe maruz bırakır?

11. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Drug Nasu; yatakların çarşafını ve (kişinin) üstündeki elbiseleri enfeksiyona, kirliliğe ve pisliğe maruz bırakır.”

12. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Ey Kutsal Ahura Mazda! Bir köpeğin leşine veya insanın cesedine değmiş olan o elbiseler temiz hale (yaozdao) getirilebilirler mi?

13. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Yapılabilir, Ey Kutsal Zarathuştra!”

Nasıl?

”Eğer elbise gerçekten (ölüden dökülen); tohumla (meni ile), ter ile, pislik ile veya kusmuk ile kirlenmişse Mazda Tapıcıları onu parçalara bölerek yerin altına gömeceklerdir (1).”

Açıklama:

(1). Zend'e göre sadece bulaşık kısmı yırtıp gömmek yeterlidir. Diğer kısımlar kullanılabilir.

14. Eğer (elbise) tohum ile, ter ile, pislik ile veya kusmuk ile kirlenmemişse, Mazda Tapıcıları onu gaomêz ile yıkayacaklardır.”

15. Eğer o deriden (yapılma) ise; onlar bunu gaomêz ile üç kez yıkayacaklar, üç kez toprakla ovacaklar ve üç kez de su ile yıkayacaklar. Daha sonra onu evin penceresine (asıp) üç ay rüzgâra tabi tutacaklardır.”

Açıklama:

Böylesine bir temizleme olgusu, gaomêz bölümü hariç, köpeğe dokunmuş olan şafii Kürtler'in bu kirlenmeden arınma metodlarına hayret verici bir şekilde benzemektedir.

”Eğer o, dokuma bir elbise ise; onlar bunu gaomêz ile altı kez yıkayacaklar, altı kez toprakla ovalayacaklar ve altı kez su ile yıkayacaklar. Daha sonra onu evin penceresine (asıp) altı ay rüzgâra tabi tutacaklardır.”

16. 'Ey Spitama Zarathuştra! Adı Ardvi Sura (1) olan kaynak, (yani) benim kaynağım; erkeklerin tohumlarını, kadınların rahimlerindeki cenini kadının göğsündeki sütü temizler.”

Açıklama:

(1). Ardvi Sura Anahita; en eski ve güçlü Med Tanrıları'ndan biridir. Onun sıfatlarından biri de göksel kutsal suların kaynağı oluşudur. Metnin bu bölümü; suların temizleme gücünün altını çizmek için 45. yasnanın 5. ayetine atıfta bulunuyor.

[Bu arada 17. maddeden itibaren, 22. maddenin de dahil olduğu bölümler aynen V. Fargard'ın 57.'den, 62.'ye kadar olan bölümünün tekrarıdır.]

17. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Bir keresinde yıkanıp temizlenmiş olan bu giyecekler; bir Zaotar, ya da bir Hâvanan, ya da bir Âtare-vaxşa, ya da bir Frabaretar, ya da bir Âbered, ya da bir Âsnâtar, ya da bir Rathwiskar, yada bir Sraoşa-varez (1), ya da herhangi bir rahip, ya da herhangi bir savaşçı veya çiftçi tarafından kullanılabilir mi?

Açıklama:

(1). Açıklama için bkz; V. fargard, 57. madde.

18. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: Bu giyecek eşyaları, yıkanıp temizlenmiş bir şekilde olsalar bile hiç bir şekilde; ne bir Zaoter, ne bir Hâvanan, ne bir Âtare-vaxşa, ne bir Frabaretar, ne bir Âbered, ne bir Âsnâtar, ne bir Rathwiskar, ne bir Sraoşa-varez, ne bir başka rahip, ne bir savaşçı ya da çiftçi tarafından kullanılamazlar.”

19. ”Fakat eğer Mazdacı olan bu evde kadın ay hali görmekteyse veya (o evdeki) bir erkek çalışamaz duruma gelmiş ve hastalık alanı (armêst gâh denilen yere) oturmak zorunda kalmışsa, bu giyecek eşyalarını onlar; elleri ile iş görebilir hale gelinceye kadar örtü ve yatak çarşafı olarak kullanabilirler.

20. ”Ben, Ahura Mazda, gerçekten bizim sahip olacağımız ve (kirlilikten) arta kalan şeyleri (elbiseleri), bir asperena ağırlığındaki bir iplik kadar da olsa, (onu eğirmeye hazır) bir kızı kirletecek en küçük derecedeki bir (şeyi de) kullanma(nıza) müsaade etmem.”

Açıklama:

Açıklama için bkz; V. fargard, 60. madde.

21. ”Eğer bir Mazda Tapıcısı, bir ölünün üstüne, bir genç kızın eğirdiği kadar küçük, hatta 'a-vimam' bir giyecek eşyasını bile atarsa, o adam yaşarken imanlı biri sayılmayacaktır, öldükten sonra ise onun için en iyi alemde (İslamlar'ın cennet dedikleri yerde) bir yer olmayacaktır.”

22. ”O (günahkar öldükten sonra) düşmanın (kötü güçlerin) dünyasına, karanlık dünyaya, karanlıktan mamul, karanlığın dölü olan bir dünyaya gidecektir. Ey günahkârlar! O dünyaya, o kasvetli aleme siz; kendi eylemleriniz, kendi öz ruhlarınız vasıtasıyla atıldınız.”

IV.

23. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Bir köpeğin leşini veya bir insan cesedini yemiş olan biri yeniden temiz hale gelebilir mi?

24. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Olamaz, ey Kutsal Zarathuştra! Onun evi yıkılacaktır, onun hayatı parçalanacaktır, onun parlak gözleri çıkarılacaktır; Drug Nasu ona çullanacak, onu tırnaklarının ucuna kadar yakalayacaktır ve O, o andan itibaren ebediyete kadar kirli kalacaktır.”

V.

25. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Ey Kutsal Ahura Mazda! Biri ki pislik içindeki bir cesedi suya veya ateşe taşıyıp (onlardan yaklaştığı) herhangi birini (suyu veya ateşi) kirletir, o adam yeniden temizlenebilir mi?

26. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”O, şu günahkar biriler(inden)dir, şu Nasu'ya yönelenlerden, şu sivrisinekleri ve çekirgeleri en fazla arttıranlardan; O, şu günahkar biriler(inden)dir, şu Nasu'ya yönelenlerden, şu çayırları harap eden kuraklığı en fazla getirenlerden.”

27. ”O, şu günahkar biriler(inden)dir, şu Nasu'ya yönelenlerden, Daevalar'ın (1) yarattığı; sığır öldürücü, kalın karlı, taşkınlar(la dolu), içe işleyen (soğukluklar getiren), azgın muzır kış mevsiminin gücünü en fazla arttıranlardan. Onların üstüne Drug Nasu gelecek ve saldıracaktır ve onları tırnaklarının ucuna kadar yakalayacaktır, (ki) onlar o andan itibaren ebediyete kadar kirli kalacaklardır.'

Açıklama:

(1). Daevalar (Devler); eski Aryanlar'ın İran Kolu'nun ”Kötü Tanrı” olarak bellediği mitolojik kavramlardır. Zarathuştra döneminde bunlar sistemin dışına itildiler ve tanrı olarak tapılmaları yasaklandıysa da bunlar daha sonra kötü olan her şeyin yaratıcısı birer iblisî güç olarak sisteme yeniden döndüler. Kış, bu mitolojik kavramların yarattığı kötü ve zararlı bir mevsimdir.

VI.

28. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen; Kutsal Biri! Ey Ahura Mazda! Üstlerinden bir köpeğin veya insanın ölüsü geçirilen (dokunan) odun (aesam=Kürtçe êzım) yeniden arınmış hale getirilebilir mi?

29. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ” Olabilir, ey Kutsal Zarathuştra!”

Nasıl?

”Eğer (odunu kirleten) Nasu (ceset), ceset yiyici köpekler ve kuşlar tarafından daha önce kirletilmemişse (1) ve eğer bulaşık odun kuru ise; ayrı bir yere, her tarafı ölü materyalın her yanından bir vitasti (2) uzaklığa konulacaktır, eğer odun yaş ise; bu kez ölü materyalın her yanından bir frârâthni (3) uzaklığa konulacak, (bir yıl geçince) üstlerine su serpilecek ve (böylece) arındırılmış olacaklardır.”

Açıklama:

(1). Buradan anlaşıldığı kadarıyla ceset yiyici köpekler ve kuşlar da kirletici birer yaratıktırlar.

(2). vitasti; 12 parmaklık bir uzunluk ölçüsü birimidir.

(3). frârâthni; 14 parmaklık bir uzunluk ölçüsü birimidir.

Şunu da ekleyeyim ki, Pehlevi versiyonunun yorumunda odunların öylece; ”pa sal sar” yani bir yıl bekletilmeleri gerektiği kaydedilmiştir. Parantez içinde sunduğum ”bir yıl geçince” ibaresi asıl metinde yer almaz.

30. ”Fakat eğer Nasu (ceset), ceset yiyici köpekler ve kuşlar tarafından daha evvel kirletilmişse ve eğer bulaşık odun kuru ise; ayrı bir yere, her tarafı ölü materyalın her yanından bir frârâthni uzaklığa konulacaktır, eğer odun yaş ise; bu kez ölü materyalın her yanından bir frâbâzu (1) uzaklığa konulacak, (bir yıl geçince) üstlerine su serpilecek ve (böylece) arındırılmış olacaktır.”

Açıklama:

(1). frâbâzu; ne kadar olduğu bilinmeyen bir uzunluk ölçüsüdür, fakat ”√bâzu=Kürtçe pazu”dan hareket eden Darmesteter, mantıki bir öngörü ile bunun bir pazının uzunluğuna tekabül ettiğini kaydeder.

31. ”Ölü materyalın etrafındaki odunlar (bu materyaldan); kuru veya yaş ve yumuşak veya sert olmaları durumuna göre (uygulanan kaideler çerçevesinde ölü materyaldan) uzak bir yere konulacaklar ve (belli bir süre) sonra (odunların) üstüne su serpilecek ve (böylece) kirlilikten arındırılmış olacaklardır.”

32. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Üstlerinden ölü bir köpeğin veya insanın cesedi geçirilen (veya ona dokunan) hububat veya (hayvan) yemi yeniden arındırılabilir mi?

33. Ahura Mazda (şöyle cevapladı: ”Olabilir, ey Kutsal Zarathuştra!”

Nasıl?

”Eğer Nasu, ceset yiyici köpekler veya kuşlar tarafından daha önce kirletilmemişse, eğer hububat kuru ise; (söz konusu olan hububat) ölü materyalın her yanından bir frârâthni uzaklığa toprağın üstüne konulacaktır, eğer hububat yaş ise; ölü materyalın her yanından bir frâbâzu uzaklığa toprağın üstüne konulacaktır, bunun (bulaşık hububatın) üstüne sonradan su serpilecek ve (böylece) arınmış olacaktır.”

34. ”Fakat eğer Nasu, ceset yiyici köpekler ve kuşlar tarafından daha önce kirletilmişse ve eğer bulaşık hububat kuru ise; (söz konusu olan hububat) ölü materyalın her yanından bir frâbâzu uzaklığa, toprağın üstüne konacaktır, eğer hububat yaş ise; ölü materyalın her yanından bir vibâzu (1) uzaklığa toprağın üstüne konacaktır, bunun (bulaşık hububatın) üstüne sonradan su serpilecek ve (böylece) arınmış olacaktır.”

Açıklama:

(1). vibâzu; değeri belli olmayan bir uzunluk birimidir

35. ”Ölü materyalın etrafındaki hububat (bu materyaldan), kuru veya yaş; tohumluk olduğu veya tohumluk olmadığı; biçildiği veya biçilmediği; öğütülmüş olduğu veya öğutülmediği; yoğrulduğu veya yoğrulmadığı durumuna göre (uygulanan kaideler çerçevesinde ölü materyaldan) uzak bir yere konacak ve (belli bir süre) sonra (bulaşık hububatın) üstüne su serpilecek ve (böylece) arınmış olacaktır.”

VII. a

36. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Eğer Mazda Tapıcısı biri tedavi etme sanatını uygulamak isterse, ustalığını önce kimin üstünde denemelidir? Mazda Tapıcıları'nın üstünde mi, Daeva Tapıcıları'nın üstünde mi?

37. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Mazda Tapıcıları'ndan ziyade, önce Daeva tapıcılarının üstünde yeteneğini denemelidir. Eğer O, bir Daeva Tapıcısı'nı bıçakla tedavi etmiş ve adam ölmüşse, eğer O, ikinci bir Daeva Tapıcısı'nı bıçakla tedavi etmiş ve (o da) ölmüşse, eğer O, bir üçüncü Daeva Tapıcısı'nı bıçakla tedavi etmiş ve (o da) ölmüşse; (bu adam) ebediyen tedavi sanatı için uygun (biri olarak) kabul edilemez.'

38. Bundan dolayı Onun bir Mazda Tapıcısı'nı tedavi etmesine asla müsaade etme, Onun bir Mazda Tapıcısı'nı bıçakla tedavi etmesine ve bıçakla yaralamasına asla müsaade etme. Eğer O, herhangi bir şekilde bir Mazda Tapıcısı'nı tedavi etmeye kalkarsa, eğer O, bir Mazda Tapıcısı'nı bıçakla tedavi etmeye ve onu (böylece) yaralarsa, O; kasti adam öldürme cezasına çarptırılacaktır.

39. ”Eğer O, bıçakla bir Daeva Tapıcısı'nı tedavi edip iyileştirirse, eğer O, bıçakla ikinci bir Daeva Tapıcısı'nı tedavi edip iyleştirirse, eğer O, bıçakla üçüncü bir Daeva Tapıcısı'nı tedavi edip iyileştirirse, o andan itibaren O, tedavi sanatını ebediyen uygulamak için uygun (sayılır).”

40. ”O andan itibaren O, istediği gibi Mazda Tapıcıları'nın (tıbbi) bakımını yapabilir, (onları) bıçakla tedavi edebilir ve onları bıçakla iyileştirebilir.”

VII. b

41. Bir tabip, bir rahibi, kudsiyete ermek için (para açısından bedava) tedavi edecektir (1). O (tabip), bir nmanapatiş'i (2), ucuz bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir vispatiş'i (3), normal bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir zantupatiş'i (4), yüksek değerdeki bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir dahyupatiş'i (5), dört boyunduruklu bir araba fiatına tedavi edecektir.

Açıklamalar:

(1). Parasal bir değer için değil, manevi bir değer için tedavi edecektir.

(2). nmana-patiş; Medya'ya has olan sosyal strüktürde; evin reisi anlamına gelen bir ünvandır. Nmana; bugünkü Kürtçe'de ”mal=ev, aile” anlamında hala kullanılıyor. Patiş, padiş olarak (padişah'ta olduğu gibi) ”reis” anlamında hala kullanılan bir kelimedir.

(3). vispatiş; yine Medya'da toplumsal strüktürde ”klan” veya geniş anlamıyla ”sülale reisi” anlamına gelen bir kavramdır.

(4). zantupatiş; aynı şekilde mıntıka reisi;

(5). dahyupatiş ise; bölge reisi anlamlarına geliyorlar.

42. ”O (tabip), bir evin reisinin karısını, dişi bir eşek fiatına tedavi edecektir (1). O (tabip), vispatiş'in karısını, bir inek fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir zantupatiş'in karısını, bir kısrak fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir dahyupatiş'in karısını, dişi bir deve fiatına tedavi edecektir.”

Açıklama:

(1). Kadınların tedavi ücretlerinin hem azlığına, hem de bu ücretin dişi hayvanlar arasından seçildiğine dikkat ediniz.

43. ”O (tabip), bir vispatiş'in oğlunu, yüksek değerdeki bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), yüksek değerdeki bir öküzü, normal değerdeki bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), normal değerdeki bir öküzü, düşük değerdeki bir öküz fiatına tedavi edecektir. O (tabip), düşük değerdeki bir öküzü, bir koyun fiatına tedavi edecektir. O (tabip), bir koyunu, bir öğünlük yemek fiatına tedavi edecektir.”

44. ”Ey Spitama Zarathuştra! Eğer bir çok tabip aynı anda kendilerini takdim ederlerse, (bunlardan) kimisi bıçakla tedavi eder, kimisi bitkisel ilaçlarla, kimisi ise Spenta Mãthra (1) ile tedavi eder; ki bu sonuncusu imanlıların vücudundaki hastalığı en iyi uzaklaştırandır.

Açıklama:

(1) Spenta Mãthra; ”Kelam-ı Qadim”dir. Yani O, Tanrı Ahura Mazda'nın ta ezelde söylediği ve Matranlar (vaizler veya Peygamberler) tarafından insanlara tebliğ edilen sözlerdir. Spenta Mãthra insanlara, içlerindeki Kötü Güç'le mücadelelerinde kuvvet verir.

VIII

45. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Üstündeki göklerin ışıklarını (elbise olarak) giyinmiş, güneşe bakan bir cesedin bulunduğu bir toprak parçası (bu ceset kalktıktan) ne kadar süre sonra yine eski (temizliğine) kavuşur?

46. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ölü bir adamın göklerin ışıklarını (elbise olarak) giyinmiş, güneşe bakan cesedi bir toprağın üstünde bir yıl bulunursa, o toprak o andan itibaren yine eski (temizliğindedir), Ey Kutsal Zarathuştra!”

47. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen; Kutsal Biri! Ölü bir adamın cesedi, toprağa gömülmüşse, o toprak ne kadar süre sonra yine eski (temizliğine) kavuşur?

48. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ey Spitama Zarathuştra! Bir ceset bir toprak (parçasında) elli yıl gömülü kalırsa, o toprak elli yıl sonra (o elli yılın sonunda) yine eski (temizliğine) kavuşur.”

49. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Ölü bir adamın cesedi, bir daxmaya konmuşsa, o (daxmanın üstünde bulunduğu toprak) ne kadar süre sonra yine eski (temizliğine) kavuşur?

50. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ey Spitama Zarathuştra! O cesedin külleri toprağa karışmadan asla (o yer temiz olmaz). Ey Spitama Zarathuştra! Maddi dünyadaki herkesi daxmaları yıkmaya teşvik et (1).”

Açıklama:

(1). Bu çok önemlidir. Bu madde Zerdüştiler'i; cesedin üstündeki etler leş yiyici köpekler ve kuşlar tarafından yendikten sonra kalan kemikleri gömmeye teşvik ediyor.

51. ”Eğer bir insan bir daxmayı yıkarsa, (onu bu eylemi ile) sanki kendi öz vücudunun (günahlarını), düşüncede, sözde ve eylemdeki günahlarını (o günahlar hiç) işlenmemiş gibi bağışlatır, (bu yolla) onun düşüncedeki, sözdeki ve eylemdeki günahları telafi edilmiş olur.”

52. ”(O adam ki bir daxmayı yıkmıştır) Onun ruhu için iki güç biribirleriyle savaşmayacaklardır (1) ve O mutlu dünyaya dahil olduğunda; yıldızlar, Ay ve Güneş onun varlığından dolayı hoşnut olacaklardır ve Ben, Ahura Mazda, onun varlığından dolayı hoşnut olacak ve (kendisine); 'merheba ey insan! Sen (O'sun ki) tam şimdi çürümüş dünyadan çürümez bir dünyaya geçtin' diyeceğim.”

Açıklama:

(1). Bu madde ölümden sonra insanın ruhunun geçireceği macera ile ilgilidir. Bu adam, daxma yıkmak suretiyle çok iyi bir sevap işlediğinden, bu eylemi onun önceki günahları için kefaret olmuştur. Zerdüştiler, normal hallerde ölümlerinden sonra insanların ruhları için iki gücün; bir tarafta kötülerden Astôvidhôtu, Vizaresha ve Kötü Vayu'nun, öte tarafta iyilerden Mithra, Sraoşa, Rashnu ve İyi Vayu'nun yer aldığı bir mücadele cereyan ettiğine inanırlar (bu konuda daha fazla bilgi için bkz; Aryan Mitolojisi adlı çalışmam). Eğer ölü günahkar ise Kötüler onu cehenneme, değilse iyiler onu cennete götürürler. Bu adam öbür dünyaya günahsız olarak girdiğinden dolayı, Kötüler onun ruhunu kapmak için koşamazlar.

53. ve 54. maddelerin orijinali yoktur. Sadece Zend'leri, yani yorumları vardır. Bundan dolayı atlıyorum.

55. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Daevalar nerededirler? Nerededirler Daeva tapıcıları, Daeva Güçleri'nin (toplanıp) birlikte saldırıya geçtikleri o yer neresidir? Daeva Güçleri'nin aceleyle geldikleri o yer neresidir? Onların; günah işletmek için (1) ellilere ve yüzlere, yüzlere ve binlere, binlere ve onbinlere, onbinlere ve sayılamayacak sayıdakilere (karşı) birlikte saldırıya geçtikleri o yer neresidir?

Açıklama:

(1). Darmesteter; bu bölümde ”günah işletmek için” diye çevirdiğim bölümü; ”to kill their” şeklinde çevirmiştir. Oysa Pehlevi versiyonunun mantıki bulduğum metninde aynı bölüm parantez içinde; ”pa vinas kartan=günah işletmek için” diye geçer.

56. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Ey Spitama Zarathuştra! Daevalar'ın bulunduğu yer; yerin yüzeyinde, ölü insanların cesetlerinin konulması için inşa edilmiş olan şu daxmalardır. Orası, Daeva Güçleri'nin birlikte saldırıya geçtikleri yerdir. Orası Daeva Güçleri'nin aceleyle toplaştıkları (geldikleri) yerdir. Orası onların; günah işletmek için ellilere ve yüzlere, yüzlere ve binlere, binlere ve onbinlere, onbinlere ve sayılamayacak sayıdakilere (karşı) birlikte saldırıya geçtikleri yerdir.”

57. ”Ey Spitama Zarathuştra! Tıpkı siz ölümlülerin maddi dünyada pişmiş yemek ve pişmiş et yediğiniz gibi, Daevalar da bu daxmalarda yiyeceklerini yerler (1), pislik saçarlar. Tıpkı siz insanların yediklerinizden tat aldığınız gibi, onlar da yediklerinden haz alırlar.”

Açıklama:

(1). Daevalar'ın gıdalarının insanların cesetleri olduğunu unutmayınız.

58. ”Böylece Daevalar, şu daxmalarda kökleşmiş olan pis kokular bulundukça, orada eğlenirler. Böylece daxmalardan enfeksiyon hastalıkları yükselir; uyuz, sıcak ateş, ruh (hastalıkları?), soğuk ateş (Peh; sart austisnih veya tap-i sart), kemik hastalıkları, saçların vakitsiz aklaşması (gibi hastalıklar). Orada güneşin battığı akşam saatlerinden sonra, ölümün insanların üstünde çok büyük bir hakimiyeti vardır (1).”

Açıklama:

(1). Pehlevi versiyonu; herhalde benim yok saydığım 53. ve 54. maddeleri telafi etmek için olacak, 58. maddenin birinci cümlesini 56. madde olarak almış, 58, maddenin son cümlesini ise kendi 58. maddesi olarak sunmuştur. Bu arada diğer maddeleri de 53. ( benim 55. madde olarak aldığım) ve 54. (benim 56. madde olarak aldığım) maddeler olarak kabul ediyor.

59. ”Eğer orada; İyi Güç'e aldırış etmeyen, Kötü Güç'ün takipçisi kişiler, (yani) Gainiler (1) varsa, (bunlar); kalçalarının (yardımıyla), ellerinin (yardımıyla) ve örülmüş saçlarının (yardımıyla) bu hastalıkları üçte bir oranında güçlendirirler.”

Açıklama:

(1). Gainiler, Pehlevice'de Jeh haline dönüşmüşlerdir, ki bu kötü veya sonsuz ihtiras'ı temsil eden bir dişidir. Metin aslında burada; eğer insanlar ihtiraslarının kurbanı iseler ve ahlakları bozuk ise, birer enfeksiyon kaynağı olan daxmaların bu kötü güçlerinin etkisinin artacağını belirtmek istiyor.

IX.

[60. maddeden, 69. maddeye kadar; V, fargard'ın 45. maddesinden, 54. maddesine kadar olan bölümle aynıdır.]

60. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı; Sen, Kutsal Biri! Eğer Mazda Tapıcısı birinin evinde bir kadın gebe kalırsa ve eğer (gebeliğin üstünden); bir ay, iki ay, üç ay, dört ay, beş ay, altı ay, yedi ay, sekiz ay, dokuz ay veya on ay geçmiş; (sonunda) kadın ölü bir çocuk doğurmuşsa Mazda Tapıcıları ne yapacaklardır?

Açıklama:

Açıklama için bkz; V. fargard, 45. madde

61. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”O (kalacağı) yer, Mazdacı (birinin) evi olduğundan, zemin çok temiz ve çok kurudur; (bu zeminin) üzerinden en az miktarda davar ve sığır sürüleri geçmiştir; Ateş, (yani) Ahura Mazda'nın oğlu, baresma ve imanlılar (bu zeminden) en az geçmişlerdir.”

Açıklama:

Açıklama için bkz. V. fargard, 46. madde.

62. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! (Arınma yeri) Ateşten ne kadar uzakta (olacak)? Sudan ne kadar uzakta (olacak)? Kutsanmış baresma buketinden ne kadar uzakta (olacak)? İmanlılardan ne kadar uzakta (olacak)?

63. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ” Ateşten otuz adım, sudan otuz adım, kutsanmış baresma buketinden otuz adım ve imanlılardan üç adım (uzakta olacak);”

64. ”Bu sahanın etrafını bir çitle çevirecekler. Oranın içine onlar, onun için (kadın için) yiyecek ve giyecek yerleştireceklerdir.”

65. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Bu kadın orada ilk olarak hangi yiyeceği alacaktır?

66. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”O, (ilk olarak) külle karıştırılmış gaomêz içecektir, bundan üç kap (tas) veya altı, ya da dokuz (kap içecektir), (bunu) rahmindeki mezarı temizlemek için içecektir.”

67. ”Sonra o, kısrakların, ineklerin, koyunların veya keçilerin kaynatılmış sütünü, lapa ile veya lapasız içecektir. Pişmiş eti susuz, ekmeği susuz ve şarabı susuz yiyip içecektir.”

68. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! O, ne kadarlık bir süre sadece bu tür et, ekmek ve şarap (gibi) gıdalarla beslenecektir?

69. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”O, üç gece böyle kalacaktır; üç gece bu tür et, ekmek ve şarapla beslenecektir. Üç gece geçtikten sonra O, vücudunu, elbiselerini (önce) gaomêz ile (sonra) su ile dokuz deliği kapsayacak şekilde yıkayacak ve böylece temizlenmiş olacaktır.”

70. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Fakat eğer ateş onun temiz olmayan vücuduna hükmederse, eğer çifte bela; açlık ve susuzluk onu hükmü altına alırsa, ona su içme izni verilecek mi?

71. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”O içmelidir, onun için (temizlikten de) önde gelen, onun hayatının korunmasıdır. İzin, kutsal biri tarafından, imanı bütün kutsal biri tarafından, bir adam ki kutsal bilimi bilir, onun tarafından verilir, (bu izinle) o, güç veren suyu icecektir. Fakat siz Mazda Tapıcıları (eğer böyle bir izin vermeye kalksanız), kendinize ceza biçiniz (cezaya hazır olunuz). Yargıç kendisini bu işe vermiştir, Sraoşa varez kendisini bu işe vermiştir, (bunlar) cezanın çekilmesini emredeceklerdir.”

Açıklama:

Çünkü Zerdüştiler'in çok önem verdikleri bir şey cereyan etmekte, kirli vücutlu biri su içmek suretiyle, suyu kirletmektedir.

72. Hangi ceza çekilecektir?

Ahura Mazda (şöyle) cevaplandırdı: ”Eylem peşôtanu'ya girer; aspahe-astra ile ikiyüz kırbaç, Sraoşa-karana ile ikiyüz kırbaç (vurulacaktır).”

X.

73. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Köpek leşi veya insan cesedi ile temasa gelen yemek kapları arınmış hale getirilebilir mi?

74. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Getirilebilirler, Ey Kutsal Zarathuştra!

Nasıl?

” Eğer onlar altından yapılmış iseler; bir kere gaomêz ile yıkayın, bir kere toprakla ovun, sonunda bir kere su ile yıkayın, onlar arınmış olacaklardır.”

”Eğer onlar gümüşten yapılmış iseler; iki kere gaomêz ile yıkayın, iki kere toprak ile ovun, sonunda iki kere su ile yıkayın, onlar arınmış olacaklardır.”

”Eğer onlar bronzdan (pirinçten) yapılmış iseler; üç kere gaomêz ile yıkayın, üç kere toprak ile ovun, sonunda üç kere su ile yıkayın, onlar arınmış olacaklardır.”

”Eğer onlar çelikten yapılmış iseler; dört kere gaomêz ile yıkayın, dört kere toprak ile ovun, sonunda dört kere su ile yıkayın, onlar arınmış olacaklardır.”

”Eğer onlar taştan oyulmuşlarsa; altı kere gaomêz ile yıkayın, altı kere toprak ile ovun, sonunda altı kere su ile yıkayın, onlar arınmış olacaklardır.”

”Eğer onlar topraktan ya da ağaçtan yapılmış iseler, onların arınmaları ebediyen mümkün değildir.”

XI.

76. Ey Maddi Dünyanın Yaratıcısı, Sen, Kutsal Biri! Bir köpeğin leşini veya insanın cesedini yiyen bir inek yeniden arınmış hale getirilebilir mi?

77. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Olabilir Ey Kutsal Zarathuştra! Rahip bir yıl boyunca; zaothra (1) törenlerinde kullanılacak olan baresma için (lazım olan) sütü ve peyniri,(ve) zaothra törenlerinde kullanılacak olan eti bu (inekten) alamayacaktır. İmanlılar ondan (elde edilen; et, süt ve peyniri) bir yıl geçtikten sonra, eskiden olduğu gibi yiyebilecekler.”

Açıklama:

(1). zaothra; Homa'nın sunu için hazırlandığı (preslendiği) en önemli dinsel törendir. Sunu için hazırlanan Homa bu törenlerde Zaoter denilen başrahip tarafından içilir ve sonra hak edenlere sunulur.

78. O kimdir, Ey Kutsal Ahura Mazda! O, Tanrı'nın yollarından iyi niyeti(nin) ve iyi bir amacın (kurbanı olarak) ayrılmış olan (adam kimdir)? O kimdir, o (ki) iyi niyeti(nin) kurbanı olarak Drug'un yollarına yuvarlanmıştır?

79. Ahura Mazda (şöyle) cevapladı: ”Biri ki; ölüyle (cesetle) temasa geldiği için kirlenen suyu zaothra törenlerinde kullanmıştır, biri ki; gecenin ölümünde (1) zaothra sunmuştur, O; iyi niyetle ve iyi amaçla Tanrı'nın yollarından sapmıştır, O; iyi niyetle ve iyi amaçla Drug'un yollarına yuvarlanmıştır.”

Açıklama:

(1). zaothra; gün doğumundan, gün batımına kadar sunulur. Gece; karanlıktır, karanlık ise Kötü'nün sıfatıdır. Dolayısıyla gece saatlerinde ”iyi sular” sunulmaz. Bu maddede misal verilen adam bilmeden bunu yaptığı için; ”iyi niyetiyle Tanrı'nın yollarından sapmış” sayılıyor.